moczenie

ważny problem w świecie dziecka

Serwis przygotowany przy współpracy ze specjalistami
z Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej i Polskiego Towarzystwa Urologii Dziecięcej.

Informacje dla rodziców

(opracował dr n.med. Michał Maternik)

Co to jest moczenie nocne?rozwiń

Moczenie nocne jest problemem polegającym na bezwiednym oddawaniu moczu w nocy przez dziecko. Objaw ten uznajemy za nieprawidłowy u dziecka powyżej 5 roku życia, gdyż fizjologicznie kontrola oddawania moczu w nocy i dojrzewanie układu hormonalnego w tym zakresie dokonuje się właśnie w tym okresie. Tak więc moczenie dziecka w nocy do 5 roku życia nie powinno jeszcze budzić niepokoju. Po tym okresie jest zjawiskiem nieprawidłowym i wymaga leczenia. W badaniach populacyjnych (dotyczących całych grup wiekowych) stwierdzono, że aż 15% 6 latków moczy się w nocy. Odsetek ten spada do 2-3% w wieku nastoletnim i do 1% wśród dorosłych. Problem ten jest częsty wśród dzieci i choć czasami wstydliwy powinien skłonić rodziców do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu. W większości przypadków mamy do czynienia z monosymptomatycznym moczeniem nocnym, któremu nie towarzyszą inne objawy takie jak: moczenie dzienne, parcia naglące, nawrotowe zakażenia układu moczowego. Niekiedy moczenie jest objawem poważniejszego schorzenia i tylko lekarz po przeprowadzeniu wywiadu, badania i badań dodatkowych może to ocenić.

Dlaczego moje dziecko moczy się w nocy?rozwiń

Wśród przyczyn moczenia wyróżnia się nadmierna produkcję moczu w nocy związaną ze zbyt niskim poziomem substancji odpowiedzialnej za prawidłowe zagęszczanie moczu w nocy (wazopresyna). Wazopresyna poza innymi działaniami zmniejsza produkcję moczu i fizjologicznie (czyli w warunkach prawidłowych) powoduje obniżenie diurezy w godzinach nocnych. Niektóre dzieci wydzielają mniej tej substancji w nocy, co powoduje, iż produkcja moczu przekracza pojemność pęcherza i dochodzi do moczenia nocnego.
Kolejną przyczyną moczenia nocnego może być zmniejszona pojemność pęcherza moczowego i jego nadaktywność. Powoduje to, że mimo prawidłowej produkcji moczu w nocy „nie mieści się” on w za małym pęcherzu i dochodzi do moczenia.
Dodatkowo, duża grupa dzieci z moczeniem nocnym ma problemy z wybudzaniem, śpi „głębiej” od rówieśników, którzy się nie moczą. Powoduje to, że nie odczuwają sygnału z pęcherza, gdy ten jest pełen.
Nie jest natomiast prawdą, że moczenie nocne ma podłoże psychogenne lub jest wynikiem lenistwa dziecka. Prawdą natomiast jest, że dzieci z moczeniem, które nie są leczone mają niższą samoocenę, są bardziej zamknięte w sobie i mają kłopoty w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami.

Co mogę zrobić aby pomóc mojemu dziecku?rozwiń

Pomagając dziecku, pomożesz także sobie. W badaniach przeprowadzonych z udziałem rodziców dzieci z moczeniem nocnym aż 72% respondentów przyznało, że dolegliwość dziecka negatywnie wpływa na cykl snu opiekunów.
  • Zadbaj, aby przed położeniem się spać dziecko skorzystało z toalety.
  • Zapewnij dziecku łatwe dojście z sypialni do toalety i nie gaś światła w korytarzu.
  • Zachęcaj dziecko, by w ciągu dnia dużo piło, ponieważ w ten sposób szybciej nauczy się rozpoznawać uczucie parcia na pęcherz.
  • Unikaj podawania dziecku w godzinach wieczornych napojów zawierających kofeinę, takich jak herbata, kawa i niektóre napoje gazowane, ponieważ mają one właściwości moczopędne.
  • Dopilnuj, aby dieta dziecka była bogata w owoce, warzywa, produkty zbożowe i płyny. Pozwoli to uniknąć zaparć, które mogą stanowić jedną z przyczyn moczenia nocnego.
  • Chroń materac i łóżko dziecka przez zmoczeniem.
  • Angażuj dziecko w zmianę pościeli i piżamy. Pomoże mu to uporać się z problemem.
  • Poranny prysznic lub kąpiel pomoże pozbyć się charakterystycznego zapachu moczu, dzięki czemu dziecko nie stanie się w szkole obiektem żartów rówieśników.
  • Pamiętaj, że moczenie nocne nie jest winą dziecka ani rodziców. Staraj się nie okazywać złości, nie gniewaj się na dziecko ani nie stosuj kar. Najlepsze efekty daje zawsze cierpliwość, miłość, zachęta i konkretna pomoc.
  • Nie stosuj pieluch/chłonnych majteczek. Zamiast tego zadbaj o odpowiednią ochronę materaca i łóżka.
  • W dłuższej perspektywie wybudzanie dziecka w nocy nie jest skuteczną metodą przeciwdziałania moczeniu nocnemu.
  • Rozmawiaj z dzieckiem na temat moczenia nocnego. Dziecko powinno wiedzieć, że zawsze może powiedzieć Ci jak się czuje i o wszystko zapytać.
  • Wspólnie z dzieckiem ustal plan działania, wskazując rozwiązania, które pomogą mu spokojnie przespać noc. Np. po godzinie 18.00 rezygnacja z napojów gazowanych lub zawierających kofeinę, niespożywanie płynów późnym wieczorem.
  • Aby lepiej monitorować nasilenie moczenia nocnego, zachęć dziecko do zaznaczania w specjalnym dzienniczku nocy suchych i mokrych. Mocno chwal dziecko za spokojnie przespane noce.
  • Uwarunkowania genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju moczenia nocnego. Dolegliwość ta dotyka 40% dzieci z rodzin, w których moczenie nocne występowało u jednego z rodziców oraz 70% dzieci, których oboje rodzice mieli w dzieciństwie problem z nocnym kontrolowaniem czynności pęcherza. Bardzo pomocna dla dziecka może okazać się wiedza, że mama lub tata mieli podobny problem, który udało im się pokonać.
  • Nie należy zabraniać dziecku udziału w zajęciach i zabawach ważnych dla jego rozwoju społecznego. Leczenie moczenia nocnego ma na celu wzmocnienie poczucia wartości własnej dziecka dzięki świadomości, że potrafi samodzielnie pokonać problem, również gdy uczestniczy w wycieczkach lub nocuje u kolegi. Aby zapobiec ewentualnej przykrej niespodziance podczas nocowania poza domem, przypomnij dziecku, że powinno ograniczyć ilość płynów wypijanych przed snem.
  • Nie wyolbrzymiaj problemu! Moczenie nocne nie jest winą dziecka i nie ma ono na nie wpływu. Dlatego tak duże znaczenie ma wsparcie ze strony rodziców i zapewnianie dziecka, że nie powinno obwiniać samo siebie. W przeciwnym wypadku nietrzymanie moczu może doprowadzić do spadku poczucia własnej wartości dziecka.
  • Porozmawiaj z lekarzem na temat najlepszej metody leczenia moczenia nocnego.